آیا حامیان تحریمها مانع از حصول توافق نامه جامع هسته‌ای خواهند شد؟
پایگاه اینترنتی نشنال اینترست در گزارشی به قلم “تیلر کولیس” با عنوان “آیا حامیان اعمال تحریم های جدید مانع از حصول توافق نامه هسته ای جامع بین ایران و گروه پنج بعلاوه یک می شوند؟”، نوشت: در حال حاضر که ما در حال نزدیک شدن به ضرب الاجل بیستم ماه ژوئیه درباره مذاکرات هسته ای گروه موسوم به پنج بعلاوه یک با ایران هستیم ، مهم است که درکی عاقلانه درباره مشکلات پیش روی کاخ سفید در کاهش تحریم ها به منظور ارائه تضمین هایی در مسیر دست یابی به توافق نامه ای جامع داشته باشیم.
در حالی که مشکلات قانونی و حقوقی در روند کاهش تحریم ها موانعی قابل توجه در رسیدن به توافق نامه هسته ای جامع محسوب می شوند، خطر واقعی ممکن است از سوی حامیان اعمال تحریم ها علیه ایران در آمریکا نشأت گیرد که کاخ سفید را تهدید کرده اند بر اساس خواسته های آنها ، باید میزان ناچیزی از تحریم ها را علیه ایران کاهش دهد و در ازای آن به توافق نامه جامع با ایران رضایت دهد. اگر این موضوع اتفاق بیفتد، منطق ظاهری سیاست آمریکا در قبال تحریمها در استفاده از تحریم ها به عنوان گزینه ای برای چانه زنی و دریافت امتیازاتی از سوی ایران در زمینه برنامه هسته ای به شکست منجر شده است و کاخ سفید باید سیاستی را بر خلاف خواسته های آنانی اتخاذ کند که بر این باورند تحریم های اقتصادی ابزاری برای تحت فشار قرار دادن ایران محسوب می شود .
این افراد در حال از بین بردن فرصت های مذاکره برای حل و فصل برنامه هسته ای ایران و آماده کردن شرایط برای آغاز جنگ هستند.
این سناریویی است که به هر قیمتی باید از وقوع آن جلوگیری کرد. به همین دلیل، بسیار مهم و حیاتی است که ما یک قدم به عقب برداریم و به ارزیابی پیش بینی های ماه های گذشته بپردازیم، زمانی که حامیان اعمال تحریم ها در آمریکا درباره کاهش تحریم ها علیه ایران بر اساس طرح مشترک اقدام، اغراق کردند تا به کاخ سفید درباره حل و فصل صلح آمیز مناقشه هسته ای ایران هشدار داده باشند. در حالی که باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا این هفته اعلام کرد ما به ” گشایش ” با ایران بسیار نزدیک شده‌ایم.
حتی قبل از توافق بر سر طرح مشترک اقدام در ماه نوامبر گذشته، مناقشاتی بر سر اقدامات به منظور تعدیل امتیازات پیشنهادی گروه پنج بعلاوه یک به ایران در گرفت. برخی مقامات آمریکایی – از جمله اعضای کنگره، اسرائیل و بنیاد دفاع از دموکراسی ها – پیش بینی کرده بودند کاهش تحریم ها علیه ایران بر اساس طرح مشترک اقدام دو برابر تخمین های ارائه شده از سوی وزارت خزانه داری آمریکا برای ایران منفعت در بر خواهد داشت. ( دیوید اس کوهن معاون مبارزه با ترویسم و امور اطلاعاتی وزیر خزانه داری آمریکا بارها اعلام کرده بود کاهش تحریم ها سبب آزادی تنها شش تا هفت میلیارد دلار از دارایی های ایران می شود.)
در این میان مارک دوبوویتز مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی ها – و از حامیان دیرینه اعمال تحریم ها علیه ایران – سردمدار مخالفت ها با طرح مشترک اقدام و امتیازات پیشنهادی به ایران بود، کسی که درست قبل از دست یابی به توافق نامه موقت هسته ای اعلام کرده بود « تحریم ها علیه ایران به صورت قابل توجهی کاهش خواهد یافت تا جایی که عایدی ایران از این موضوع بالغ بر 20 میلیارد دلار یا حتی رقمی بالاتر خواهد شد.»
دوبوویتز ادعا کرده بود « این کاهش قابل توجه تحریم ها » شامل صادرات « پنج تا شش میلیارد دلاری » محصولات پتروشیمی و « دست کم درآمد نه میلیارد و 600 هزار دلاری ناشی از فروش طلا » برای ایران می شود.
درست پس از انعقاد توافق نامه موقت هسته ای ، دوبوویتز بار دیگر ادعاهای خود را در روزنامه وال استریت ژورنال تکرار کرد اما این بار بر کاهش تحریمها بر بخش نفت و خودروسازی ایران تأکید کرد.
آیا زمان ثابت کرده است حق با دوبوویتز بوده است؟ پاسخ این سوال منفی است. بر اساس تحلیل های خود وزارت خزانه داری آمریکا ، تخمین های این وازت خانه درباره کاهش تحریم ها علیه ایران درست بوده است. ماه گذشته، در جلسه استماع سنا ، کوهن اعلام کرد :« ما نشانه هایی از وزارت خزانه داری دریافت نکردیم که سبب ایجاد سوالاتی درباره تخمین آزادی دارایی های شش تا هفت میلیارد دلاری ایران شود. در واقع در این تخمین نیز ما رقم بالایی را اعلام کرده‌ایم.»
ژنرال آموس یادلین رئیس سابق اطلاعات وزارت جنگ اسرائیل اخیرا اعلام کرد:«آنچه که ما در حال حاضر در حال مشاهده آن هستیم این است که بخش اعظم تحریم ها – همانگونه که باراک اوباما رئیس جمهور و جان کری وزیر امور خارجه آمریکا پیش بینی می کردند – بر سر جای خود باقیست.»
هیچ یک از این گونه اظهار نظرها جای تعجب ندارد. در گفتگوهایی که من با مقامات وزارت خزانه داری آمریکا در گذشته و در حال حاضر داشتم ، کاملا مشخص است که روند کاهش تحریم ها علیه ایران به شیوه ای که اجرا شده، کاملا مناسب بوده است. برای نمونه، در حالی که تحریم ها بر بخش صادرات محصولات پتروشیمی ایران بر اساس طرح مشترک اقدام به حالت تعلیق درآمده است ، اما تحریم ها بر سرمایه گذاری در بخش پتروشیمی ایران بر سر جای خود باقیست. این بدان معناست که در حالی که ایران در صادرات محصولات پتروشیمی خود می تواند آزادانه عمل کند، اما نیازهای واقعی اش به منظور سرمایه گذاری خارجی در این بخش همچنان تحت تحریم ها قرار دارد.
شواهد نشان می دهد کاهش تحریم ها علیه ایران برابر یا کمتر از پیش بینی های دولت آمریکا بوده است. در همین حال، آنهایی که در ادعاهای خود در این باره اغراق کرده اند ماهیت دیدگاه ها و نقطه نظرات خود را تغییر داده اند همانگونه که دوبوویتز هفته گذشته در گفتگو با نشنال اینترست اعلام کرد طرح مشترک اقدام « احتمالا امتیازات اقتصادی غیر مستقیمی برای تهران در بر داشته است که بسیار بیشتر از تخمین های آمریکاست .»
*** روان شناسی بازار
در حالی که به نظر می رسد کاهش زیرکانه تحریم ها ، سیاست درستی طی دست یابی به توافق نامه موقت هسته ای از سوی آمریکا بوده است – زیرا سبب ترغیب دو طرف به برگزاری مذاکرات برای حصول توافق نامه جامع هسته ای شد – ، اما کاخ سفید باید در اهداف و ابزارهایش – که به منظور دست یابی به توافق نامه جامع هسته ای در پی دنبال کردن آنهاست – تجدید نظر کند.
این به معنای شناسایی نیازهای واشنگتن است : تحریم ها ابزاری برای پایان دادن به برنامه هسته ای ایران نیستند بلکه ابزاری به منظور اعمال محدودیت هایی بر برنامه هسته ای ایران هستند. به عبارت دیگر، دولت نباید از کاهش تحریم ها تا زمان دست یابی به توافق نامه نهایی هسته ای بترسد بلکه باید از منطق تحریم ها خشنود نیز باشد.
با این حال، حامیان اعمال تحریم ها علیه تهران، ترجیح می دهند کاخ سفید به اندازه ای تحریم ها را کاهش دهد که ایران از این توافق نامه به صورت واقعی نفع نبرد. برای نمونه دوبوویتز همانند یک ” روان شناس ” در حال حاضر به واشنگتن هشدار می دهد که از روان شناسی بازار حمایت می کند زیرا بهبود احساسات در بازار و تضعیف اهرم های آمریکا بر روی میز مذاکرات و دادن وعده کاهش بیشتر تحریمها سبب بروز مشکلاتی برای آمریکا خواهد شد.
اخیرا، هشدارها در این زمینه افزایش یافته است زیرا آمریکا اعلام کرد به زودی بانک فرانسوی بی ان پی پاریباس را به سبب نقض قوانین تحریمی ایران 10 میلیارد دلار جریمه خواهد کرد.
این همان چیزی است که دوبوویتز در نگرانی های خود درباره روان شناسی بازار بدان اشاره کرده است : به جای کاهش محدود تحریم ها بر اساس طرح مشترک اقدام احساسات مثبت در بازارها در قبال ایران افزایش یافته است و ما همچنان شاهد شرکت هایی هستیم که در آغاز مبادلات تجاری خود با ایران ناکام می مانند ، مبادلاتی که طرح مشترک اقدام نه تنها مجوز آنها راصادر کرده بلکه شرکت ها را تشویق به این کار نیز می کند.
در پایان این گزارش آمده است: در حالی که نگرانی های واشنگتن بر روی کاهش اشتیاق آمریکا به کاهش تحریم ها و محدود کردن شمار شرکت های حاضر در ایران متمرکز شده است ، کاخ سفید ممکن است خود را در مواجهه با مشکلی متفاوت ببیند: مواجهه با شرکت های ریسک پذیر ، کاهش تحریمها در بازه زمانی محدود و انجام اقداماتی کم در ارائه تضمین های لازم برای این شرکت ها به منظور از سر گیری روابط با ایران.
اگر مذاکرات هسته ای ایران برطرف کننده نگرانی های ما در باره برنامه هسته ای تهران نباشد، می توانیم پیش بینی کنیم ایران چه اقداماتی انجام خواهد داد: رد توافق نامه موقت و بازگشت به نقطه صفر. برای جلوگیری از رسیدن به چنین مرحله ای، باید اهداف ایران و شیوه کاهش تحریم ها را بر روی میز مذاکرات در نظر بگیریم تا در هر دو زمینه اهرم هایی دراختیار داشته باشیم.