به گزارش پایگاه خبری پارسیان، جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا در سخنانی که در جمع اساتید و دانشجویان دانشگاه هاروارد در تشریح رویکرد آمریکا در خصوص تحولات منطقه خاورمیانه از جمله تشکیل ائتلاف به اصطلاح ضد داعش بیان کرد از نقش متحدان منطقه‌ای این کشور شامل عربستان ، امارات عربی متحده و ترکیه در ترانزیت تکفیری‌ها به سوریه پرده برداشت.

بایدن در این سخنرانی تصریح کرد :” مشکل بزرگتر متحدان واشنگتن در منطقه بودند. تنها دغدغه ترک‌ها، سعودی‌ها و ساکنان امارات سرنگونی رئیس جمهور سوریه بود و جنگ نیابتی بین شیعه و سنی در این کشور رخ داد. ترک ها، سعودی‌ها و ساکنان امارات صدها میلیون دلار پول و ده‌ها هزار تن سلاح در اختیار همه کسانی قرار می‌دادند که با جنگیدن با بشار اسد موافقت می‌کردند.

کسانی که این کمک ها را دریافت می‌کردند، جنگجویان جبهه النصره، القاعده و دیگر افراد تندرویی بودند که از دیگر مناطق جهان به سوریه آمده بودند.”اما بعد از آنکه با واکنش برخی از این کشورها مانند ترکیه و امارات مواجه شد حرف خود را پس گرفت و به توجیه آن پرداخت .حال سوال این است که چه عواملی موجب طرح یک چنین سخنان افشاگرانه ازسوی بایدن شد و چه عواملی وی را به عقب نشینی سریع از این مواضع و عذرخواهی بابت آن واداشت؟

چرا بایدن متحدان را لو داد ؟

در پاسخ به این سوال به چند نکته باید توجه داشت.
نخست اینکه وی این سخنان را در جمع نخبگان و دانشگاهیان آمریکا بیان کرد و با توجه به محیط فرهنگی و غیر سیاسی حاکم بر این سخنان و بخصوص با توجه به اینکه وی در مقام دفاع از سیاست خارجی آمریکا در برابر تحولات منطقه قرار داشت از اینرو مجبور بود تا حدودی از ملاحظات سیاسی فاصله بگیرد و به اصطلاح بازتر صحبت کند. از این دید اگر فضای سخنرانی فضای غیر دانشگاهی بود شاید بایدن از بیان این سخنان خودداری می‌کرد.

از طرف دیگر با توجه به اینکه پیش از سخنان بایدن بحث‌هایی در جامعه آمریکا در خصوص مطلع بودن یا نبودن سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی آمریکا از وقایع اخیر و خطر داعش مطرح شده بود از اینرو بایدن در سخنان خود در صدد توجیه این مسئله برای نخبگان آمریکا بود؛ چرا این کشور دیر وارد شد و یا چرا جلوی ظهور داعش را نگرفت.از این دید بایدن توپ را به زمین متحدان آمریکا انداخت و به نوعی کوشید از واشنگتن سلب مسئولیت کند.

البته این احتمال را نیز نمی توان نادیده گرفت که احتمالا اظهارات بایدن عمدی بوده باشد با این توضیح که از این طریق بخواهد برخی از اعضای ائتلاف از جمله عربستان و امارات را به اعطای امتیازات مورد انتظار آمریکا و برخی دیگر مانند ترکیه را نیز به پیوستن به ائتلاف و کنار گذاشتن شروط مطرح شده آنکارا وادار کند. اما با توجه به اینکه بایدن با توجه به اصالت یهودی خود منافع لابی یهودی و رژیم صهیونیستی را در دستگاه اجرایی دولت آمریکا نمایندگی و پیگیری می‌کند از اینرو باید دید که اظهارات اخیر بایدن علیه متحدان آمریکا چگونه با مواضع و منافع این رژیم ارتباط پیدا می‌کند و انتظارات آمریکا از این منظر چه می‌تواند باشد؟

در اینجا دو نکته جلب توجه می‌کند که رگه‌های آن را می‌توان در رویکردهای تبلیغاتی غربی و آمریکایی و همچنین در اظهارات مسئولان صهیونیستی رد یابی کرد .نخست اینکه عربستان به سمت عادی سازی روابط خود با رژیم صهیونیستی گام بردارد و اطمینان خاطر این رژیم را برای ورود به دور جدید مذاکرات سازش فراهم کند دوم اینکه این کشور به رویکرد جدید خود در دامن زدن به کاهش بهای نفت متعهد باقی بماند و زمینه را برای جنگ قیمت ها در اوپک فراهم سازد و این نکته ای است که می توان در رویکرد رسانه های غربی ردیابی کرد.

خشم ترکیه و چرایی عذرخواهی سریع بایدن

شاید بتوان گفت ترکیه شدیدترین واکنش را به اظهارات بایدن ابراز داشت .رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه ضمن محکوم کردن سخنان بایدن خواستار عذرخواهی وی شد و در عین حال تهدید کرد که اگر عذرخواهی نکند به تاریخ خواهد پیوست.

احمد داود اوغلو نخست وزیر ترکیه ضمن محکوم کردن سخنان بایدن گفت :” همه مقامات آمریکایی و بایدن خوب می‌دانند که ترکیه به مدت چهار سال به تنهایی میزبان میلیون‌ها آواره بوده است. اگر همه هشدارهایی که ترکیه می‌داد مورد توجه قرار گرفته بود داعش مسئله امروز ما نبود.”

در پی این اظهارات و بخصوص بعد از سخنان تهدید آمیز اردوغان مقامات آمریکایی شروع به عذرخواهی و دلجویی کردند .کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد: “معاون رئیس جمهور به علت این که گفته است ترکیه یا دیگر متحدان و شرکای آمریکا در منطقه به طور عمد به رشد گروه دولت اسلامی یا دیگر تندروها در سوریه کمک کرده‌اند عذرخواهی کرد.”

در این میان “کندرا بارکوف” سخنگوی بایدن به توجیه اظهارات بایدن پرداخت و گفت :”معاون رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی خود « تلاش می‌کرد این نکته را انتقال دهد که هیچکدام از ما درباره عناصر مختلف تشکیل دهنده مخالفان در درون سوریه اطلاعات کافی نداشتیم.»

بارکوف افزود :« معاون رئیس جمهور این نکته را تصریح کرد که آمریکا برای تعهدات و فداکاریهای انجام گرفته توسط متحدان و شرکای ما در سراسر جهان از جمله ترکیه برای مبارزه با بلای داعش ارزش زیادی قائل است.”

اما اینکه چه عواملی موجب شد بایدن بلافاصله در برابر ترکیه وادار به عقب نشینی و عذرخواهی شود سوالی است که شبکه المنار به نقل از مطبوعات آمریکا از چند منظر به آن پاسخ گفت:” نخست آنکه خاک ترکیه که با سوریه و عراق مرزهای طولانی مشترکی دارد مناسب ترین مکان برای ایجاد اردوگاه‌های آموزش گروه‌های مسلح موسوم به گروه‌های میانه‌رو در مرحله دوم ائتلاف عربی بین المللی است.

دوم آنکه دولت آمریکا به یک پایگاه نظامی نیاز دارد تا از این پایگاه به داعش حمله کند. سوم آنکه ترکیه از ابتدای بحران سوریه ، راه را به روی سازمانهای اطلاعاتی آمریکایی گشوده است تا این سازمان‌ها امور گروه‌های مسلح را به طور مستقیم در خاک ترکیه مدیریت کنند و جلوی رسیدن سلاح به عناصر القاعده گرفته شود.

چهارم آنکارا می‌خواهد متهم شدنش به مسلح کردن داعش و حمایتش از این شبکه را از موضوع مطرح کردن بهره برداری از نفت داعش ، از هم جدا کند تا از موضوع بهره برداری آنکارا از نفت داعش باج خواهی نشود و همچنین طرف دیگری نیز در بهره برداری از نفت داعش دخالت داده نشود و فقط ترکیه از این نفت داعشی ها بهره ببرد.

پنجم آنکه گفته می شود اردوغان به نمایندگی از دوستان عربش که می خواهند خطوط بهره برداری سیاسی را در مرحله آینده ترسیم کنند فشار می آورد به خصوص آنکه دوستان عرب ترکیه در سوریه خسارات زیادی متحمل شده‌اند.خلاصه آنکه آمریکا منافع زیادی در ترکیه دارد که باعث شد جو بایدن از اردوغان عذرخواهی کند.”

واکنش متحدان عرب

مقامات امارات عربی متحده نیز در قبال اظهارات بایدن موضع گرفتند اما نه به شدت و حدت مقامات ترکیه .در این راستا انور قرقاش وزیر مشاور در امور خارجه امارات از واشنگتن خواست درباره اتهام جو بایدن به هم پیمانان آمریکا توضیح دهد.وی همچنین سخنان بایدن را به دور از حقیقت خواند و بر نقش امارات در مبارزه با تندروی و تروریسم تاکید کرد.

در این میان مقامات عربستان سکوت اختیار کردند اما برخی از رسانه های وابسته به این کشور از جمله الشرق الاوسط اظهارت بایدن را غیرمسئولانه و فرار از مسئولیت ارزیابی کرد و در عین حال کوشید ظهور داعش را نتیجه تعلل سیاست آمریکا در تسلیح مخالفان سوریه قلمداد کند و مسئولیت آن را متوجه این کشور سازد. این روزنامه نوشت :”از بیش از یک سال پیش کشورهای حاشیه خلیج فارس، فرانسه و انگلیس درمورد خطرات واگذار کردن سوریه به سازمان های تروریستی هشدار دادند اما کاخ سفید اصرار داشت با مفهوم مداخله به هر طریقی مخالفت کند و مجهز کردن ارتش آزاد را به سلاح های کیفی ممنوع اعلام کرد.”

نتیجه گیری

در پایان باید گفت اظهارات بایدن درباره نقش متحدان منطقه‌ای آمریکا در ظهور داعش یکبار دیگر این واقعیت را به اثبات رساند که آفتاب همیشه پشت ابر نمی‌ماند و از این جهت گرچه عذرخواهی و عقب نشینی وی با در نظر گرفتن مصالح و شرایط آمریکا صورت گرفت اما چیزی را در اصل موضوع یعنی نقش متحدان آمریکا در ظهور و تسلیح داعش عوض نمی‌کند و این نشان می‌دهد که آمریکا از نقش این کشورها مدارک و اسناد زیادی در دست دارد که اکنون برای باج گیری از آنها استفاده می‌کند‌.