به گزارش پایگاه خبری پارسیان«حیدر عبادی» نخست وزیر عراق دوشنبه ی گذشته ۲۸ مهر در صدر هیاتی بلندپایه وارد ایران شد و با مقام های ارشد کشورمان از جمله رهبر معظم انقلاب و رییس جمهوری دیدار و گفت و گو کرد.

هر چند که در این سفر راهکارهای تقویت همکاری در زمینه های مختلف از جمله در زمینه های انرژی، مسکن و نیز بازسازی عراق مورد توجه و بررسی قرار گرفت، اما اغراق نیست اگر بگوییم مهمترین موضوع در روابط کنونی دو طرف در ارتباط با نحوه ی مبارزه با گروه تکفیری و دهشت افکن «داعش» بود که طی ماه های اخیر توانسته بخش های مهمی از این کشور و سوریه را در اختیار خود قرار دهد.

سفر دو روزه ی عبادی به تهران نخستین سفر رسمی خارجی وی در مقام نخست وزیری عراق بود.

***چرایی انتخاب ایران به عنوان اولین مقصد

به باور برخی تحلیلگران، این که نخست وزیر جدید عراق اولین سفر رسمی خود را به ایران اختصاص داد، نشان از میزان نفوذ و جایگاه بالای ایران در عراق دارد. ایران بیش از دیگر کشورهایی که داعیه مبارزه با گروه داعش را دارند، در عمل ثابت کرده است که در خط مقدم مبارزه با این گروهک تکفیری قرار دارد.

«جعفر حق پناه» استادیار پژوهشکده ی مطالعات راهبردی و کارشناس مسایل منطقه یی در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا اظهار داشت: ایران تنها کشور همجوار با عراق است که با رویکرد دولت ائتلافی این کشور مبنی بر مبارزه با دهشت افکنی-هم از لحاظ نظری و اعلانی و هم از لحاظ عملی و اعمالی- همراهی می کند. تهران و بغداد منافع همگون و مشترکی در مبارزه با گروه های تکفیری دارند. این در حالی است که برخی از کشورهای همجوار دیگر عراق از مخالفان این کشور حمایت می کنند و به نوعی نه تنها همراه با مردم و دولت عراق نیستند بلکه در تقابل با آن ها قرار گرفته اند. از این رو سفر عبادی به ایران وجه مشترکی برای هر دو کشور دارد و از اهمیت بالایی برخوردار است. نخست وزیر عراق از این طریق می تواند از یک سو موضع دولت ائتلافی خود را تقویت و از سوی دیگر موضع مخالفان و جریان های حامی آن ها را تضعیف کند. این سفر پیامی برای کشورهای دیگر است که بدانند ترتیبات جدید در عراق بر اساس چه بلوک بندی پیش خواهد رفت.

سفر نخست وزیر عراق به تهران بازتاب وسیعی در روزنامه های کشورمان داشت. روزنامه ی «شرق» در سرمقاله ی چهارشنبه ۳۰ مهرماه خود با عنوان «ایران؛ مقصد اول عبادی» نوشت: انتخاب تهران، به عنوان مقصد نخستین سفر خارجی حیدر العبادی را باید اتفاقی قابل پیش بینی و طبیعی در رفتار دیپلماسی دولت تازه عراق ارزیابی کرد. ایران، مهم ترین و نزدیک ترین همسایه عراق به شمار می رود و نقشی که می تواند در موفقیت دولت در عراق و همچنین در آرامش منطقه ایفا کند، هر نخست وزیری در عراق را به این سمت گرایش می دهد که اقدامات دیپلماتیک خود را با ایران آغاز کند.

به نوشته ی شرق، در عین حال این سفر، پیام مهمی به همه طرف های حاضر در عراق – چه طرف های بین المللی و چه طرف های منطقه یی – مخابره می کند که هیچ عاملی نمی تواند رابطه خوب ایران و عراق را زیر تاثیر قرار دهد.

«سفری با نگاه استراتژیک» هم عنوان «یادداشت روز» روز چهارشنبه ی پیش روزنامه ی «خراسان» به قلم «صباح زنگنه» کارشناس مسایل منطقه یی بود که در آن آمده بود: حضور نخست وزیر جدید عراق در اولین سفر خارجی خود در تهران از اهمیت و سطح بالای روابط بین دو کشور حکایت می کند. روابط جمهوری اسلامی ایران و عراق روابطی بسیار گسترده، متنوع و استراتژیک است. این سفر نشان می دهد که دولت جدید عراق همچنان به ایران به عنوان اصلی ترین متحد خود می نگرد چرا که العبادی هنوز به آمریکا که ادعا می کند از عراق حمایت نظامی می کند سفر نکرده است. بعلاوه عراق به ایران به عنوان عمق استراتژیک خودش نگاه می کند و به عنوان یک حامی صادق، مخلص و عملگرا به ایران توجه دارد.

یکی از دلایل مهم این سفر، گفت و گو در مسیر تقویت روابط تجاری-اقتصادی دوجانبه بود. از این رو، نخست وزیر عراق در دیدار با «اسحاق جهانگیری» معاون اول رییس جمهوری ضمن ابراز خرسندی از انجام سفر به تهران اظهار داشت: در این سفر شماری از وزرای اقتصادی همراه من هستند تا مناسبات اقتصادی و تجاری میان دو کشور را تقویت کرده و تحکیم بخشیم.

در جریان این سفر و گفت و گو درباره ی مسایل اقتصادی بود که «محمدرضا نعمت زاده» وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان در دیدار با «عبدالکریم کسنزانی» وزیر بازرگانی عراق بر امضای هرچه سریعتر توافقنامه ی جامع تجاری ایران و عراق تاکید کرد و با اشاره به رابطه ی دیرینه ی تاریخی، سیاسی و اقتصادی دو کشور گفت: زمینه ی ایجاد همکاری های هرچه بیشتر دو کشور وجود دارد و تفاهم نامه ی جامع تجاری ایران و عراق می تواند روابط اقتصادی دو طرف را توسعه دهد.

رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار با نخست وزیر عراق بر اهمیت روابط تهران-بغداد تاکید کردند و فرمودند: وابستگی متقابل ایران و عراق می طلبد که دو کشور در مواردی که نیاز است به یکدیگر کمک کنند. هم اینک ایران جزیره ی ثبات و کشوری با توانمندی های بالا می باشد و در زمینه ی حمایت از عراقی ها دریغ نمی کند. کشورهای دیگر هم ترغیب خواهند شد تا رویکرد ایران را دنبال کنند چون مبارزه با تروریسم در عراق و سوریه یک اصل جهانی شده است.

***لزوم مهار خطر داعش؛ موضوع محوری گفت و گوها

به باور بسیاری از ناظران هرچند که عبادی در داخل عراق توانسته است با سیاست های اعتدالی خود رضایت همه ی گروه های شیعه، سنی و کُرد را با خود همراه کند اما مقابله با داعش نیازمند همگرایی در سطح منطقه است.

از این رو، دو ماه پیش (اوایل شهریورماه) وزیر امور خارجه ی ایران در دیدار با عبادی ضمن اعلام حمایت کامل ایران از روی کار آمدن دولت و نخست وزیر جدید عراق گفت: روی کار آمدن عبادی زمینه ی همگرایی نیروهای این کشور را فراهم کرد.

همچنین وی خطاب به عبادی اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران با تمام توان آماده حمایت از شما است که از طریق فرآیند سیاسی و دموکراتیک انتخاب شده اید.

به این خاطر یکی از اهداف عبادی از اولین سفر رسمی دوجانبه ی خود به ایران، همسو کردن تلاش ها برای کمک به عراق در جنگ علیه گروهک تروریستی داعش بود.

اما عبادی و سایر مقام های عراقی به خوبی می دانند که از زمان پیدایش داعش و گسترش آن تاکنون، ایران برادرانه و صادقانه در کنار آن ها ایستاده و کمک های بسیاری به دولت مرکزی عراق برای مبارزه با داعش ارایه کرده است.

ایران نخستین کشوری بود که کمک های مورد نیاز منطقه ی اقلیم کردستان عراق را پس از یورش گروه داعش به شهر «اربیل» ارایه کرد. همچنین بدون تردید حمایت ها و مشورت های ایران به عراقی ها عامل مهمی در شکستن محاصره «آمرلی» (شهری در ۱۶۰ کیلومتری شمال بغداد) بود.

به خاطر کمک های بی دریغ ایران به کُردهای عراق بود که چندی پیش «حکیم قدیر» عضو هیات مرکزی اتحادیه ی میهنی کردستان عراق در گفت وگو با خبرگزاری «آناتولی» گفت: جمهوری اسلامی ایران به صراحت و آشکارا از ما در مبارزه با داعش حمایت کرد.

وی با تاکید بر حمایت جدی ایران از آغاز حملات داعش، افزود: ایران آشکارا در مبارزه با حملات داعش به حزب ما و منطقه ی کردستان عراق کمک کرد و به صراحت علیه داعش موضع گرفت و بدین دلیل روابطی بسیار خوب با ایران داریم و از ایران متشکریم.

حق پناه تحلیلگر مسایل منطقه یی در ادامه ی گفت و گو با پژوهشگر ایرنا تکمیل کابینه ی عبادی را یکی از امور تعیین کننده در مبارزه با داعش دانست و تصریح کرد: به دنبال چنین اقدامی بود که عراق توانست همکاری های بیشتری را در حوزه های عملیاتی و مقابله با دهشت افکنی و افراط گرایی ساماندهی کند. اما تاکنون با وجود اراده ی کلی دولت عراق، این موضوع (مبارزه با داعش) به صورت کامل تحقق نیافته است.

استادیار پژوهشکده ی مطالعات راهبردی در ادامه افزود: از سوی دیگر امروز دولت عراق از مشروعیت و مقبولیت مردمی بیشتری در داخل این کشور برخوردار است. نقش کردها و اهل سنت در این دولت پُررنگ تر، واقعی تر، موثرتر و جدی تر از گذشته است. در کنار این موارد، دولت کنونی عراق از حمایت بیشتری در سطح منطقه یی و بین المللی برخوردار است.

این استاد دانشگاه با مقایسه ی وضعیت میدان جنگ در سوریه و عراق گفت: جنگ در سوریه به بُن بست رسیده است و تنها عملیات از طریق هوا صورت می گیرد اما در عراق وضع به گونه ی دیگری است. بنابراین موقعیت دولت مرکزی تعیین کننده است؛ چرا که جدا از نبرد هوایی، جنگ زمینی نیز این کشور را ناامن کرده است. پس در چنین وضعیتی نقش ایران نیز اهمیت دوچندانی می یابد که اوضاع عراق را سروسامان ببخشد.

***ضرورت اتحاد داخلی و ممانعت از دخالت های خارجی

عبادی از همان روزهای آغاز نخست وزیری اش با حضور نیروهای خارجی در خاک این کشور با هدف مبارزه با داعش مخالفت کرد. وی دوشنبه نیز اعلام کرد که هر گونه مداخله ی نیروهای زمینی خارجی برای کمک به نیروهای دولت عراق در مبارزه با داعش را غیر قابل قبول می داند.

عبادی که پیش از سفر به ایران عازم شهر نجف شده بود در برابر خبرنگاران تاکید کرد: هیچ نیروی زمینی از هیچ قدرت جهانی، ائتلاف بین المللی یا قدرت منطقه یی در اینجا نخواهد جنگید. این تصمیم من است. این تصمیم دولت عراق است.

ایران نیز خواستار حل و فصل مسایل عراق با همکاری گروه های مختلف این کشور است. از این رو بود که رهبر معظم انقلاب عصر سه شنبه در دیدار با نخست وزیر عراق و هیات همراه، امنیت، رفاه، اقتدار و عزت عراق را به عنوان کشوری مهم در منطقه برای ایران بسیار حایز اهمیت ارزیابی کردند و فرمودند: وضعیت فعلی منطقه و از جمله عراق، نتیجه ی سیاست های غیر مسوولانه ی قدرت های فرامرزی و برخی کشورهای منطقه در سوریه است و ما معتقدیم ملت و دولت عراق و بخصوص جوانان این کشور توانایی فایق آمدن بر تروریست ها و برقراری امنیت را دارند و نیازی به حضور بیگانگان نیست.

روحانی نیز در دیدار با عبادی به ادامه ی حمایت های ایران از عراق اشاره کرد و در این زمینه گفت: جمهوری اسلامی ایران همان طور که از روز نخست در کنار ملت و ارتش عراق از مبارزه با گروه های تروریستی حمایت کرده است تا روز آخر نیز در این مسیر باقی خواهد ماند و از ارایه ی هیچ کمکی به دولت عراق دریغ نخواهد کرد.

وی نقش دولت و مردم عراق را در مهار وحشیگری پُررنگ دانست و افزود: ایران معتقد است مسوولیت اصلی مبارزه با گروه های تروریستی باید بر عهده ی نیروهای دولتی و مردمی عراق باشد و هر چه ملت عراق از اقوام و مذاهب مختلف در این زمینه متحد تر شوند، موفقیت آن ها بیشتر خواهد شد.

عبادی نیز وجود پدیده ی دهشت افکنی را نه تنها برای عراق بلکه برای تمام منطقه خطرناک دانست و در این باره گفت: تهدید تروریسم متوجه موجودیت همه ی کشورهای منطقه است و اطمینان داریم که ایران تا زمان نابود سازی این بیماری خطرناک در کنار ما خواهد بود.

«حسن احمدیان» کارشناس مسایل خاورمیانه و پژوهشگر ارشد مرکز تحقیقات استراتژیک نیز در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا نقش کشورهای منطقه در ممانعت از حضور نیروهای خارجی در منطقه را مهم دانست و گفت:وقتی کشورهای منطقه نتوانند امنیت خود را تامین کنند کسانی که مایل به بهره برداری از این خلا هستند وارد عمل می شوند. وقتی که امنیت با سازوکارهای منطقه یی به وجود آمد آن وقت مداخله کنندگان نه ابزار لازم و نه اراده ی کافی برای مداخله خواهند داشت.

وی افزود: ورود قدرت های بین المللی به منطقه و فعالیت در پرونده های مختلف ناشی از مدیریت نشدن بحران های منطقه یی است. این موضوع بسیار واضح است چرا که اگر مدیریتی در منطقه حکفرما بود به طور اساسی ورود قدرت های جهانی با مشکل مواجه می شد.

این کارشناس منطقه وجود داعش را به خاطر اقدام های اشتباهی دانست که برخی از کشورها انجام دادند. وی در ادامه گفت: یکی از عوامل پیدایش و قدرت یابی این گروه تندرو، ضعف هماهنگی ها در میان کشورهای منطقه و همچنین قطع شدن هماهنگی ها دست کم در سوریه بود. ناامنی در سوریه ادامه یافت و سرانجام داعش وارد خاک عراق شد و ناامنی های گسترده یی در سطح منطقه به وجود آورد. پس در نتیجه ی اشتباه های بازیگران منطقه یی کنترل منطقه از دست این کشورها خارج شد.

احمدیان با نگاهی تحلیلی به فضای بعد از شکست داعش، تصریح کرد: البته صرف سرکوب داعش نیست بلکه مسایلی نیز وجود دارد که بعد از شکست داعش سر بر خواهد آورد. طبیعی است وقتی برخی از بازیگران به این بازی وارد شده اند و کمک های مالی، نظامی و فکری می کنند، بعد از فروپاشی این گروه افراطی مدعی دریافت سهم خود از پیروزی اند.

به باور بسیاری از ناظران این که نخست وزیر عراق اولین سفر دو جانبه ی خود را –حتی قبل از مذاکره ی دوجانبه با آمریکا- به ایران اختصاص داد حاکی از صداقت تهران در روابط دوستانه با بغداد از یک سو و نقش و توانایی بارز ایران در سرکوب گروه های افراط گرا در منطقه است.