این در حالی است که بخشی عمدهای از مخاطبین جامعه افراد عادی هستند که از یکسو اطلاع چندانی از دانش اقتصادی ندارند و از سوی دیگر خود تاثیر مستقیمی از آثار بسته خروج از رکود تورمی خواهند داشت. از این رو، در این نوشتار تلاش میشود با تشبیه ساختار اقتصادی کشور به یک خودرو، به تحلیل مسائل و محدودیتهای مرتبط با اقتصاد ایران پرداخته شود. ظاهر این خودرو چندان مناسب نیست؛ زیرا، بهرهوری پایین و استفاده نادرست از منابع، آلودگیهای زیستمحیطی و مانند این همگی ظاهری نامناسب را برای آن بهوجود آورده است. از ظاهر که بگذریم، راننده این خودرو دولت است. هرچند مالکیت آن در اختیار دولت و بخش خصوصی است، سهم دولت در آن بسیار بالا است. سرعت این خودرو در حال حاضر بسیار کند است و حتی اگر راننده بخواهد نمیتواند تند رانندگی کند. جاده دستاندازهای زیادی دارد و سوخت خودرو هم نفت است که هم مصرف آن بالاست و هم یگانه سوخت آن است. ضمن آنکه مدل خودرو هم قدیمی است. بنابراین، هم هزینههای زیادی را برای دارندگان خودرو بههمراه دارد و هم اگر بههر دلیل سوخت با مشکلی مواجه شود حرکت خودرو با اخلال روبرو میشود. این خودرو با چنین وضعی نمیتواند با سایر خودروها وارد مسابقه شود و سرنشینان را به سلامت و با هزینه کم به مقصد برساند. بنابراین یک سؤال مهم آن است که این خودرو چگونه باید اصلاح شود تا هم سرعت حرکت آن افزایش یابد و هم هنگام رانندگی از مسیر اصلی خود خارج نشود؟
ابتدا باید اجازه داد بخش خصوصی خود راننده این خودرو باشد. البته ممکن است در ابتدا و مانند هر رانندهای، این بخش هم نتواند با مهارت بالا به رانندگی بپرازد که در این میان خود دولت میتواند بهعنوان مربی در کنار بخش خصوصی قرار داشته باشد و هر جا لازم بود اقدام به اصلاح و ارایه تذکر به راننده تازهکار بپردازد. این کار با اصلاح ساختار مالکیت خودرو و واگذاری بخش زیادی از آن به بخش خصوصی امکانپذیر است. اجرای سیاستهای کلی اصل (44) قانون اساسی درواقع تلاش برای اصلاح این ساختار است. بنابراین، اگر با عنوان بخش خصوصی مجدد دولت یا شبیه دولت مالکیت را در اختیار داشته باشد نمیتواند انتظار داشت سرعت خودرو بهبود یابد.
رانندگی بیدغدغه به محیط رانندگی مناسب و با دید بالا نیازمند است. در محیطهای مهآلود حتی ماهرترین رانندگان هم قادر به رانندگی با سرعت بالا نیستند. بنابراین، تمام تلاش دولتها و سایر نهادهای دخیل میتواند بهبود شفافیت در ارایه سیگنال به فعالان اقتصادی در داخل و کاهش نااطمینانی در ارایه سیگنال به سرمایهگذاران خارجی برای حضور در بازارهای ایران باشد. رانندگی خوب و با سرعت بالا جاده سالم هم میطلبد. این جاده در اقتصاد، همان زیرساختها هستند که انواع مختلف دارد- زیرساختهای فیزیکی، انسانی، نهادی، قانونی و اجتماعی. بخشی از متغیرهای مرتبط با جاده، علائم رانندگیند که سیاستهای اقتصادی آنها را نشان میدهد. این سیاستها هستند که راههای خروج یا ورود، محدود مجاز برای رانندگی بخش خصوصی، ساعتهای مجاز برای تردد، سرعت مجاز و … را نشان میدهد. بخش زیادی از این موارد که خارج از کنترل بخش خصوصی است در شاخص تسهیل انجام کسبوکار قابل ردگیری است و این نهادها و سازمانهای حکومتی هستند که آنها را مشخص میکنند. مجوزهای مرتبط با ورود به فعالیتهای اقتصادی و خروج از آن، پرداخت مالیات، تجارت فرامرزی و دریافت اعتبار از جمله این موارد بهشمار میروند. این سیاستها میتوانند بهقدری زیاد و دستوپاگیر باشند که رانندگی را سخت کند و یا آنقدر راحت و مطمئن باشد که به تسهیل رانندگی هم کمک کند.
تا اصلاح ساختار و سپردن رانندگی به بخش خصوصی، دولت هم باید بتواند بهصورت حرفهای رانندگی کند. این امر هم در مولفههای حکمرانی خوب مشخص میشود. افزایش شفافیت، کاهش فساد، حکمرانی قانون، مقررات تنظیمی و … اگر راننده دولت باشد.
محدودیت دیگری که باید چارهجویی شود، سوخت این خودرو است. اولا وابستگی بالایی به نفت دارد و ثانیا جایگزینی آن با سایر سوختها کم است. این در حالی است که احتراق سوخت اصلی هم مناسب نیست و مصرف آن هم بالا است. بنابراین، دولت باید تلاش کند هم وابستگی به نفت را با افزایش صادرات غیرنفتی کاهش دهد و هم تلاش کند تبعات مصرف بالای نفت همچون بیماری هلندی و تاثیر افزایش اجزاء پایه پولی بر تورم را مهار کند. سیمکشیهای خودرو هم بهگونهای است که توزیع انرژی را متناسب با بخشهای مختلف و نیازهای آنان انجام نمیدهد. این امر، احتمال آتشسوزی و بهخطر انداختن جان سرنشینان را افزایش میدهد. نظام مالی مانند این سیمکشی عمل میکند که رسالت آن توزیع مناسب منابع مالی است. شارژ باطری ماشین را سپردهها برعهده دارد و بانک واسط میان این منبع انرژی با متقاضان آن است. اگر سیستم ماشین برقربایی داشته باشد، نمیتواند برق را به همه بخشها برساند. بنابراین، بانکها هم اگر بنگاهها داری کنند نمیتوانند وظیفه توزیع منابع مالی را بهدقت انجام دهند.
هرچند بسته خروج از رکود دولت با تبیین علل رکود تورمی در دوره زمانی 93-1385 به ارایه راههای خروج از رکود میپردازد، خروج پایدار نیازمند توجه به تمامی محدودیتهایی است که خودرو اقتصاد ایران با آنها مواجه است. از این رو، خروج پایدار از رکود اقتصادی نیازمند توجه مالکیت بخش خصوصی واقعی، کیفیت محیط فعالیت کسبوکارها، توسعه زیرساختها، ارتقاء حکمرانی خوب، توسعه صادرات غیرنفتی و رهایی از وابستگی به نفت و اصلاح نظام مالی در راستای پاسخگویی به نیازهای بخشهای مختلف اقتصادی است.
علیرضا گرشاسبی،استادیار موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی
ايميل: news@.ir | شماره پيامک:000 |
- ۱۳ آبانماه امسال باشکوه و تماشایی خواهد بود
- همایش زکات در پارسیان/ از مودیان و عاملین تجلیل شد
- با حضور مدیر کل کمیته امداد هرمزگان؛ مراسم اهدای ۵۰ دستگاه آبگرمکن و ۳۰ دستگاه یخچال در پارسیان
- افتتاح ۲۵ طرح نیروگاه خورشیدی در شرق پارسیان/ در هرمزگان مزرعه تجمعی نیروگاه خورشیدی ایجاد می شود
- همزمان با روزپرستار؛ فرمانده سپاه پارسیان از پرستاران بیمارستان رستمانی تجلیل کرد
- امام جمعه پارسیان: یکی از خسارت های ما در برجام اعتماد بیجا آمریکای شیاد بود/ مساله اجرای قانون تعرفه گذاری پرستاری با جدیت دنبال شود
- تاسیس گروه های مردمی مطالبه گری/در مسئله «گشت ارشاد مسئولین» برای گروه ها و تشکل های مردمی مجوز صادر می شود
- برگزاری مسابقات بومی و محلی جنوب کشور جام حافظان خلیج فارس در پارسیان+ تصاویر
- همزمان با روز بسیج مستضعفین؛ اجتماع باشکوه بسیجیان در پارسیان/ دهها قایق بسیج دریایی امروز حافظ خلیج فارس هستند
- رئیس هیئت ورزش های بومی و محلی پارسیان خبر داد: برگزاری جشنواره بازی های بومی محلی جنوب کشور در پارسیان/ سرتراشون، صنایع دستی و غذاهای محلی برای گردشگران نمایش می دهیم
- عروسک دریای پارس اثر کارگردان پارسیانی کشوری شد
- همزمان با هفته کتاب و کتاب خوانی؛ از ۳ کتاب نویسندگان پارسیانی رونمایی شد
- نشست خبری فرمانده سپاه پارسیان؛ اجرای ۸۴ برنامه در هفته بسیج/ سپاه و بسیج در کنار مردم و آماده خدمت به هموطنان است
- نشست رفع مشکلات کم آبی مجتمع ساحلی پارسیان/ فرسودگی شبکه از عوامل مهم هدر رفت آب است
- مدیر کل پست هرمزگان: سال گذشته بیش از ۸۰ درصد حجم مرسولات افزایش یافت/ در دوران بیماری کرونا خدمات رسانی متوقف نشد
- نشست خبری رئیس کتابخانه های عمومی پارسیان؛ کتابخانه ها پایگاه مهم اجتماعی، فرهنگی، آموزشی هستند/ فعالیت گروههای مردم نهاد در حوزه کتاب بسیار با اهمیت است
- امام جمعه پارسیان: باید علاقه و شوق به کتاب افزایش یابد/ آمریکا هیچ سلاحی جز تحریم در پیشبرد اهداف خود ندارد
- در جلسه شورای اداری پارسیان مطرح شد؛ با توسعه صنایع، زیرساخت های آن نیز باید ایجاد شود/ اعلام شدن موات برای زمین ها یک مسخره است و باید رفع شود
- استاندار هرمزگان: عوارض آلایندگی ها حق پارسیان است و پیگیری می کنم/ کالاهای ته لنجی باید در استان توزیع شود
- سفر استاندار هرمزگان به پارسیان/ از مشکلات زمین های موات گرفته تا سردرگمی در کانال هدایت آب بردول
- در اختتاميه رويداد توليد محتواي ديجيتال استان هرمزگان صورت گرفت؛ کسب مقام اول و دوم استاني از شهرستان پارسيان
- کلنگ ساخت ۱۰ واحد مسکونی مددجویی در پارسیان زده شد/ این منازل دهه فجر به بهره برداری می رسد
- با رمز یا فاطمه الزهرا(س):سومین رویداد تولید محتوای تخصصی دیجیتال بسیج در استان هرمزگان آغاز بهکار کرد
- رئیس حوزه قضایی پارسیان خبر داد؛ آغاز فعالیت هیات های صلح ستاد صبر در شهرستان پارسیان/ ستاد صبر بستری مناسب برای فرهنگ سازی صلح و سازش
- امام جمعه پارسیان: سرعت و کیفیت واکسیناسیون عمومی در پارسیان مناسب است/ تصمیم یکسان برای بازگشایی مدارس اشتباه بوده و موفقیت آمیز نخواهد بود
- نماينده غرب هرمزگان: عدم پرداخت عوارض ِآلایندگی پارس جنوبی به شهرستان پارسیان خلاف قانون است
- نشست خبری رئیس اداره ورزش و جوانان پارسیان؛ اجرای ۲۱ برنامه فرهنگی ورزشی به مناسب هفته تربیت بدنی در پارسیان/ از قهرمانان ورزش شهرستان تجلیل می شود
- همایش علمای شیعه و اهل سنت پارسیان/ دشمن به دنبال نسخه های جعلی از اسلام است
- جشن پایان آب رسانی در پارسیان/توجه و رسیدگی به مناطق محروم از مهمترین برنامههای سپاه است
- دیدار رئیس کمیته امداد پارسیان با امام جمعه شهرستان/ امیدواریم با تعامل و همکاری با دیگر دستگاههای اجرایی، بتوانیم مشکل مسکن خانوادههای نیازمند را برطرف نماییم